ความหมาย “อาคาร” แต่ละแบบ แต่ละประเภท ต่างกันอย่างไร?

ในบทความนี้ KACHA จะพาไปรู้จักกับ “อาคาร” และได้ทำการรวบรวม ความหมายของอาคารแต่ละประเภท ว่าแต่ละประเภทมีความหมายว่าอะไร? ตามกฎกระทรวง ฉบับที่ 61 (พ.ศ. 2550) พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร จะมีอาคารประเภทใดบ้าง? ไปดูพร้อม ๆ กันเลยดีกว่า

อาคาร คืออะไร?

อาคาร เป็นสิ่งก่อสร้างที่สร้างโดยมนุษย์ ในรูปของโรง เรือน ร้าน หรือรูปแบบอย่างอื่น สำหรับใช้สอย แต่ในกฎหมายควบคุมอาคารได้รวม เขื่อน สะพาน อุโมงค์ ท่อ ป้าย และอื่น ๆ ไว้ในนิยามคำว่าอาคารด้วยด้วยเหตุผลในการบังคับใช้

220208-Content-ความหมายอาคาร-แต่ละแบบ-แต่ละประเภท-ต่างกันอย่างไร02

อาคารมักมีส่วนประกอบทางสถาปัตยกรรมมากกว่าหนึ่งอย่าง และปกติจะตั้งอยู่บนพื้นดิน อาคารสามารถเป็นได้ตั้งแต่บ้านที่พักอาศัย ที่มีโครงสร้างเรียบง่ายจนถึงตึกระฟ้า อาคารผู้โดยสารท่าอากาศยาน ที่มีโครงสร้างซับซ้อน ตลอดจนโรงซ่อมเครื่องบิน ที่มีช่วงเสามากกว่า 100 เมตร

อาคารขนาดใหญ่สมัยใหม่ จะมีส่วนประกอบต่าง ๆ ที่ทำให้อาคารใช้งานได้เรียกว่า ระบบอาคาร นับตั้งแต่ระบบขนส่งภายในอาคาร ได้แก่ บันไดเลื่อน และลิฟต์ ไปจนถึงระบบไฟฟ้า ประปา ระบบปรับอากาศ ระบบป้องกันอัคคีภัย และอื่น ๆ อีกเป็นจำนวนมาก ปกติ อาคารจะถูกจัดไว้ในหมวดสิ่งก่อสร้าง ด้วยเหตุผลด้านการบังคับใช้

อาคาร แต่ละประเภทเรียกว่าอะไร?

รูปแบบของอาคารในงานสถาปัตยกรรม มีมากมายหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็น อาคารที่พักอาศัย ไปจนถึงอาคารสาธารณะ ความหลากหลายของการออกแบบประเภทอาคาร ไม่ใช่เพียงแค่ประโยชน์ด้านการใช้งาน แต่ยังสัมพันธ์ไปถึงข้อกฎหมายในการออกแบบอาคารต่าง ๆ อีกด้วย

อาคารอยู่อาศัย

หมายความว่า อาคารซึ่งโดยปกติบุคคลใช้อยู่อาศัยได้ทั้งกลางวัน และกลางคืน ไม่ว่าจะเป็นการอยู่อาศัยอย่างถาวร หรือชั่วคราว

220208-Content-ความหมายอาคาร-แต่ละแบบ-แต่ละประเภท-ต่างกันอย่างไร03

ห้องแถว

หมายความว่า อาคารที่ก่อสร้างต่อเนื่องกันเป็นแถวยาว ตั้งแต่สองคูหาขึ้นไป มีผนังแบ่งอาคารเป็นคูหา และประกอบด้วยวัสดุไม่ทนไฟเป็นส่วนใหญ่

ตึกแถว

หมายความว่า อาคารที่ก่อสร้างต่อเนื่องกันเป็นแถวยาว ตั้งแต่สองคูหาขึ้นไป มีผนังแบ่งอาคารเป็นคูหา และประกอบด้วยวัสดุทนไฟเป็นส่วนใหญ่

บ้านแถว

หมายความว่า ห้องแถว หรือตึกแถว ที่ใช้เป็นที่อยู่อาศัย ซึ่งมีที่ว่างด้านหน้า และด้านหลังระหว่างรั้ว หรือแนวเขตที่ดินกับตัวอาคารแต่ละคูหา และมีความสูงไม่เกิน 3 ชั้น

บ้านแฝด

หมายความว่า อาคารที่ใช้เป็นที่อยู่อาศัยก่อสร้างติดต่อกันสองบ้าน มีผนังแบ่งอาคารเป็นบ้าน มีที่ว่างระหว่างรั้ว หรือแนวเขตที่ดินกับตัวอาคารด้านหน้า ด้านหลัง และด้านข้างของแต่ละบ้าน และมีทางเข้าออกของแต่ละบ้านแยกจากกันเป็นสัดส่วน

220208-Content-ความหมายอาคาร-แต่ละแบบ-แต่ละประเภท-ต่างกันอย่างไร04

อาคารพาณิชย์

หมายความว่า อาคารที่ใช้เพื่อประโยชน์ในการพาณิชยกรรม บริการธุรกิจ หรืออุตสาหกรรมที่ใช้เครื่องจักร ที่มีกำลังการผลิตเทียบได้ไม่เกิน 5 แรงม้า และให้หมายความรวมถึงอาคารอื่นใดที่ก่อสร้างห่างจากถนน หรือทางสาธารณะไม่เกิน 20 เมตร ซึ่งอาจใช้เป็นอาคารเพื่อประโยชน์ในการพาณิชยกรรมได้

อาคารสาธารณะ

หมายความว่า อาคารที่ใช้เพื่อประโยชน์ในการชุมนุมคนได้โดยทั่วไป เพื่อกิจการทางราชการ, การเมือง, การศึกษา, การศาสนา, การสังคม, การนันทนาการ หรือการพาณิชยกรรม เช่น โรงมหรสพ, หอประชุม, โรงแรม, โรงพยาบาล, สถานศึกษา, หอสมุด, สนามกีฬากลางแจ้ง, สถานกีฬาในร่ม, ตลาด, ห้างสรรพสินค้า, ศูนย์การค้า, สถานบริการ, ท่าอากาศยาน, อุโมงค์, สะพาน, อาคารจอดรถ, สถานีรถ, ท่าจอดเรือ, โป๊ะจอดเรือ, สุสาน, ฌาปนสถาน ศาสนสถาน เป็นต้น

220208-Content-ความหมายอาคาร-แต่ละแบบ-แต่ละประเภท-ต่างกันอย่างไร05

อาคารพิเศษ

หมายความว่า อาคารที่ต้องการมาตรฐานความมั่นคงแข็งแรง และความปลอดภัยเป็นพิเศษ เช่น อาคารดังต่อไปนี้

  • โรงมหรสพ อัฒจันทร์ หอประชุม หอสมุด หอศิลป์ พิพิธภัณฑสถาน หรือศาสนสถาน
  • อู่เรือ คานเรือ หรือท่าจอดเรือ สำหรับเรือขนาดใหญ่เกิน 100 ตันกรอส
  • อาคารหรือสิ่งที่สร้างขึ้นสูงเกิน 15 เมตร สะพาน หรืออาคารโครงหลังคาช่วงหนึ่งเกิน 10 เมตร หรือมีลักษณะโครงสร้าง ที่อาจก่อให้เกิดภัยอันตรายต่อสาธารณชนได้ อาคารที่เก็บวัสดุไวไฟ วัสดุระเบิด หรือวัสดุกระจายแพร่พิษ รังสี ตามกฎหมายว่าด้วยการนั้น

อาคารอยู่อาศัยรวม

หมายความว่า อาคารหรือส่วนใดส่วนหนึ่งของอาคาร ที่ใช้เป็นที่อยู่อาศัยสำหรับหลายครอบครัว โดยแบ่งออกเป็นหน่วยแยกจากกัน สำหรับแต่ละครอบครัว

อาคารขนาดใหญ่

หมายความว่า อาคารที่มีพื้นที่รวมกันทุกชั้น หรือชั้นหนึ่งชั้นใดในหลังเดียวกันเกิน 2,000 ตารางเมตร หรืออาคารที่มีความสูงตั้งแต่ 15 เมตรขึ้นไป และมีพื้นที่รวมกันทุกชั้น หรือชั้นหนึ่งชั้นใดในหลังเดียวกันเกิน 1,000 ตารางเมตร แต่ไม่เกิน 2,000 ตารางเมตร การวัดความสูงของอาคาร ให้วัดจากระดับพื้นดินที่ก่อสร้างถึงพื้นดาดฟ้า สำหรับอาคารทรงจั่ว หรือปั้นหยา ให้วัดจากระดับพื้นดินที่ก่อสร้างถึงยอดผนังของชั้นสูงสุด

สำนักงาน

หมายความว่า อาคารหรือส่วนหนึ่งส่วนใดของอาคารที่ใช้เป็นสำนักงาน หรือที่ทำการ

คลังสินค้า

หมายความว่า อาคารหรือส่วนหนึ่งส่วนใดของอาคารที่ใช้เป็นที่สำหรับเก็บสินค้าหรือสิ่งของเพื่อประโยชน์ทางการค้าหรืออุตสาหกรรม

220208-Content-ความหมายอาคาร-แต่ละแบบ-แต่ละประเภท-ต่างกันอย่างไร06

โรงงาน

หมายความว่า อาคารหรือส่วนหนึ่งส่วนใดของอาคาร ที่ใช้เป็นโรงงานตามกฎหมายว่าด้วยโรงงาน

โรงมหรสพ

หมายความว่า อาคารหรือส่วนหนึ่งส่วนใดของอาคาร ที่ใช้เป็นสถานที่สำหรับฉายภาพยนตร์ แสดงละคร แสดงดนตรี หรือแสดงมหรสพอื่นใด และมีวัตถุประสงค์เพื่อเปิดให้สาธารณชนเข้าชมการแสดงนั้น โดยจะมีค่าตอบแทน หรือไม่ก็ตาม

โรงแรม

หมายความว่า อาคารหรือส่วนหนึ่งส่วนใดของอาคาร ที่ใช้เป็นโรงแรมตามกฎหมายว่าด้วยโรงแรม

220208-Content-ความหมายอาคาร-แต่ละแบบ-แต่ละประเภท-ต่างกันอย่างไร07

ภัตตาคาร

หมายความว่า อาคารหรือส่วนหนึ่งส่วนใดของอาคาร ที่ใช้เป็นที่ขายอาหาร หรือเครื่องดื่ม โดยมีพื้นที่สำหรับตั้งโต๊ะอาหารไว้บริการภายในอาคาร หรือภายนอกอาคาร

การแบ่งประเภทอาคาร

การแบ่งประเภทของอาคาร แบ่งประเภทของอาคาร ออกเป็น 5 ประเภท คือ

ประเภทอาคาร ขนาดของอาคารที่กำหนดมาตรฐานการระบายน้ำทิ้ง
ก. ข. ค. ง. จ.
1. อาคารชุดตามกฎหมายว่าด้วยอาคารชุด ตั้งแต่
500 ห้องนอน		 100 แต่ไม่ถึง 500 ห้องนอน ไม่ถึง 100 ห้องนอน – –
2. โรงแรมตามกฎหมายว่าด้วยโรงแรม ตั้งแต่
200 ห้อง		 60 แต่ไม่ถึง
200 ห้อง		 ไม่ถึง 60 ห้อง – –
3. หอพักตามกฎหมายว่าด้วยหอพัก – ตั้งแต่ 250 ห้อง 50 แต่ไม่ถึง 250 ห้อง 10 แต่ไม่ถึง 50 ห้อง –
4. สถานบริการ – ตั้งแต่ 5,000 ม.2 1,000 แต่ไม่ถึง
5,000 ม.2		 – –
5. โรงพยาบาลของทางราชการ หรือสถานพยาบาลตามกฎหมาย ตั้งแต่
30 เตียง		 10 แต่ไม่ถึง
30 เตียง		 – – –
6. อาคารโรงเรียนราษฎร์, โรงเรียนของทางราชการ, สถาบันอุดมศึกษาของเอกชน หรือสถาบันอุดมศึกษาของทางราชการ ตั้งแต่
25,000 ม.2		 5,000 แต่ไม่เกินกว่า
25,000 ม.2		 – – –
7. อาคารที่ทำการของทางราชการ รัฐวิสาหกิจ, องค์การระหว่างประเทศ หรือเอกชน ตั้งแต่
 55,000 ม.2		 10,000 แต่ไม่ถึง
55,000 ม.2		 5,000 แต่ไม่ถึง
 10,000 ม.2		 – –
8. อาคารของศูนย์การค้า หรือห้างสรรพสินค้า ตั้งแต่
 25,000 ม.2		 5,000 แต่ไม่ถึง
 25,000 ม.2		 – – –
9. ตลาด เกินกว่า หรือ
เท่ากับ 2,500 ม.2		 1,500 แต่ไม่ถึง
 2,500 ม.2		 1,000 แต่ไม่ถึง
 1,500 ม.2		 500 แต่ไม่ถึง
 1,000 ม.2		 –
10. ภัตตาคาร และร้านอาหาร เกินกว่า หรือ
เท่ากับ 2,500 ม.2		 500 แต่ไม่ถึง
 2,500 ม.2		 250 แต่ไม่ถึง
 500 ม.2		 100 แต่ไม่ถึง
 250 ม.2		 ไม่ถึง 100 ม.2

อาคารประเภท ก. หมายความถึงอาคาร ดังต่อไปนี้

  • อาคารชุด ที่มีจำนวนห้องสำหรับใช้เป็นที่อยู่อาศัยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 500 ห้องนอนขึ้นไป
  • โรงแรม ที่มีจำนวนห้องสำหรับใช้เป็นห้องพักรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 200 ห้องขึ้นไป
  • โรงพยาบาลของทางราชการ หรือสถานพยาบาลตามกฎหมายว่าด้วยสถานพยาบาล ที่มีเตียงสำหรับรับผู้ป่วยไว้ค้างคืนรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 30 เตียงขึ้นไป
  • อาคารโรงเรียนราษฎร์ โรงเรียนของทางราชการ สถาบันอุดมศึกษาของเอกชน หรือสถาบันอุดมศึกษาของทางราชการ ที่มีพื้นที่ใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 25,000 ตารางเมตรขึ้นไป
  • อาคารที่ทำการของทางราชการ รัฐวิสาหกิจ องค์การระหว่างประเทศ หรือของเอกชน ที่มีพื้นที่ใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 55,000 ตารางเมตรขึ้นไป
  • อาคารของศูนย์การค้า หรือห้างสรรพสินค้า ที่มีพื้นที่ใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 25,000 ตารางเมตรขึ้นไป
  • ตลาด ที่มีพื้นที่ใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 2,500 ตารางเมตรขึ้นไป
  • ภัตตาคาร หรือร้านอาหารที่มีพื้นที่ให้บริการรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 2,500 ตารางเมตรขึ้นไป

อาคารประเภท ข. หมายความถึงอาคาร ดังต่อไปนี้

  • อาคารชุด ที่มีจำนวนห้องสำหรับใช้เป็นที่อยู่อาศัยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 100 ห้องนอน แต่ไม่ถึง 500 ห้องนอน
  • โรงแรม ที่มีจำนวนห้องสำหรับใช้เป็นห้องพักอาศัยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 60 ห้อง แต่ไม่ถึง 200 ห้อง
  • หอพัก ที่มีจำนวนห้องสำหรับใช้เป็นที่อยู่อาศัยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 250 ห้องขึ้นไป
  • สถานบริการ ที่มีพื้นที่ใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 5,000 ตารางเมตรขึ้นไป
  • โรงพยาบาลของทางราชการ หรือสถานพยาบาลตามกฎหมายว่าด้วยสถานพยาบาล ที่มีเตียงสำหรับผู้ป่วยไว้ค้างคืนรวม กันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 10 เตียง แต่ไม่ถึง 30 เตียง
  • อาคารโรงเรียนราษฎร์ โรงเรียนของทางราชการ สถาบันอุดมศึกษาเอกชน หรือสถาบันอุดมศึกษาของทางราชการ ที่มีพื้นที่ ใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 5,000 ตารางเมตร แต่ไม่ถึง 25,000 ตารางเมตร
  • อาคารที่ทำการของทางราชการ รัฐวิสาหกิจ องค์การระหว่างประเทศ หรือของเอกชน ที่มีพื้นที่ใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 10,000 ตารางเมตร แต่ไม่ถึง 55,000 ตารางเมตร
  • อาคารของศูนย์การค้า หรือห้างสรรพสินค้า ที่มีพื้นที่สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 5,000 ตารางเมตร แต่ไม่ถึง 25,000 ตารางเมตร
  • ตลาด ที่มีพื้นที่ที่ใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 1,500 ตารางเมตร แต่ไม่ถึง 2,500 ตารางเมตร
  • ภัตตาคาร หรือร้านอาหาร ที่มีพื้นที่ให้บริการรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 500 ตารางเมตร แต่ไม่ถึง 2,500 ตารางเมตร

อาคารประเภท ค. หมายความถึงอาคาร ดังต่อไปนี้

  • อาคารชุด ที่มีจำนวนห้องสำหรับใช้เป็นที่อยู่อาศัยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคาร ไม่ถึง 100 ห้องนอน
  • โรงแรม ที่มีจำนวนห้องสำหรับใช้เป็นห้องพักรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มอาคาร ไม่ถึง 60 ห้อง
  • หอพัก ที่มีจำนวนห้องสำหรับใช้เป็นที่อยู่อาศัยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 50 ห้อง แต่ไม่ถึง 250 ห้อง
  • สถานบริการ ที่มีพื้นที่ใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 1,000 ตารางเมตร แต่ไม่ถึง 5,000 ตารางเมตร
  • อาคารที่ทำการของทางราชการ รัฐวิสาหกิจ องค์การระหว่างประเทศ หรือของเอกชน ที่มีพื้นทีใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 5,000 ตารางเมตร แต่ไม่ถึง 10,000 ตารางเมตร
  • ตลาด ที่มีพื้นที่ใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 1,000 ตารางเมตร แต่ไม่ถึง 1,500 ตารางเมตร
  • ภัตตาคาร หรือร้านอาคาร ที่มีพื้นทีให้บริการรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 250 ตารางเมตร แต่ไม่ถึง 500 ตารางเมตร

อาคารประเภท ง. หมายความถึงอาคาร ดังต่อไปนี้

  • หอพัก ที่มีจำนวนห้องสำหรับใช้เป็นที่อยู่อาศัยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 10 ห้อง แต่ไม่ถึง 50 ห้อง
  • ตลาด ที่มีพื้นที่ใช้สอยรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 500 ตารางเมตร แต่ไม่ถึง 1,000 ตารางเมตร
  • ภัตตาคาร หรือร้านอาหาร ที่มีพื้นที่ให้บริการรวมกันทุกชั้นของอาคาร หรือกลุ่มของอาคารตั้งแต่ 100 ตารางเมตร แต่ไม่ถึง 250 ตารางเมตร

อาคารประเภท จ. หมายความถึงอาคาร ดังต่อไปนี้

  • ภัตตาคาร หรือร้านอาหาร ที่มีพื้นที่ให้บริการรวมกันทุกชั้นไม่ถึง 100 ตารางเมตร
220208-Content-ความหมายอาคาร-แต่ละแบบ-แต่ละประเภท-ต่างกันอย่างไร08

เป็นอย่างไรกันบ้างกับความหมายของอาคาร แต่ละแบบ แต่ละประเภท หวังว่าบทความนี้จะให้ความรู้แก่ผู้อ่านไม่มากก็น้อย บทความถัดไปจะมีอะไรมาฝากกันอีก อย่าลืมติดตามกันด้วย

อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง: