“สีสายไฟ” แต่ละสี มีความหมายอย่างไรบ้าง?

การเลือกใช้ สายไฟ ให้เหมาะสมนั้น อาจจะเป็นเรื่องที่ไกลตัวผู้ใช้งานอย่างมาก เพราะการเลือกใช้สายไฟ โดยส่วนใหญ่จะต้องเป็นผู้ชำนาญการในการเลือกใช้ แต่ทั้งนี้ หลายคนคงยังไม่รู้ว่าสายไฟนั้นมีกี่สีกันนะ และวิธีการเลือกใช้อย่างไรให้เหมาะสมด้วย

ตาม KACHA ไปทำความรูจักกับ สีสายไฟ ให้มากขึ้นกันดีกว่า

สายไฟฟ้า คือ วัสดุที่ประกอบไปด้วยธาตุโลหะที่มีคุณสมบัติในการนำไฟฟ้า และนำความร้อนได้ดี สามารถนำมาแปรรูปได้ตามต้องการได้ ซึ่งสายไฟแต่ละชนิด จะออกแบบแตกต่างกันตามโครงสร้าง และคุณสมบัติการใช้งาน เช่น

สายที่ประกอบไปด้วยตัวนำไฟฟ้าเพียงอย่างเดียว

สายที่ประกอบด้วยฉนวนหุ้มตัวนำไฟฟ้า

สายที่ประกอบด้วยเปลือกหุ้ม หรือชั้นป้องกันเสริม เป็นส่วนประกอบอยู่ภายใน

ระบบส่งไฟ มีอะไรบ้าง?

1) ระบบไฟฟ้า 1 เฟส

เป็นระบบไฟฟ้าที่ใช้กันทั่วไปตามบ้าน เป็นกระแสสลับระบบ 1 เฟส 2 สาย แรงดัน 220 โวลต์ ความถี่ 50 เฮิรตซ์ โดยสายไฟ 2 สายที่ใช้ คือ

สายที่ 1 คือ สายเคอร์เรนต์ (Current line) จะมีกระแสไฟฟ้าไหลอยู่
สายที่ 2 คือ สายนิวทรัล (Neutral line) จะไม่มีกระแสไฟฟ้าไหลอยู่

ยกตัวอย่าง เช่น ปลั๊กไฟตามบ้าน ที่มีช่องเสียบอยู่ 2 ช่อง ถ้าเอาไขควงวัดไฟลองวัดดู จะเห็นว่ามีช่องหนึ่ง จะมีไฟแดงปรากฏ ส่วนอีกช่อง จะไม่มีไฟแดงปรากฏ แสดงว่า ไม่มีกระแสไฟฟ้าไหลผ่าน แต่เมื่อเวลาใช้งานกับหลอดไฟ หรืออุปกรณ์ไฟฟ้า จึงจำเป็นต้องใช้ร่วมกันทั้ง 2 สาย เพื่อให้กระแสไฟฟ้าครบวงจร

สำหรับปลั๊กไฟ มี 3 ช่องนั้น ยังเป็นระบบไฟฟ้าแบบ 1 เฟสเหมือนกัน แต่ช่องที่เพิ่มขึ้นมานั้น เป็นช่องที่ต่อกับสายดิน (Ground) เพื่อให้กระแสไฟฟ้าไหลลงดินเวลาเกิดไฟรั่ว เป็นการเพิ่มความปลอดภัยนั่นเอง

2) ระบบไฟฟ้า 3 เฟส

เป็นระบบไฟฟ้ากระแสสลับ 3 เฟส 4 สาย แรงดัน 380 โวลต์ ความถี่ 50 เฮิรตซ์ โดยที่ 3 สาย จะเป็นสายที่มีกระแสไฟฟ้าไหลผ่าน โดยส่วนใหญ่ระบบไฟฟ้านี้ จะนิยมใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม ไม่สามารถนำมาใช้กับระบบแสงสว่าง หรืออุปกรณ์ไฟฟ้าตามบ้านได้โดยตรง

สำหรับการนำระบบไฟฟ้า 3 เฟสมาใช้ในบ้านนั้น จะต้องแบ่งแยกให้เป็นระบบไฟฟ้า 1 เฟส 3 ชุด แล้วกระจายไปตามจุดต่าง ๆ ที่ต้องใช้ไฟฟ้า การกระจายจุดแบบนี้ ทำให้ไฟฟ้าแต่ละเฟสไม่ถูกใช้งานมาก เป็นการเฉลี่ยการใช้ไฟฟ้า ทำให้ประหยัดค่าไฟฟ้า เพราะการคิดอัตราค่าใช้ไฟฟ้า ซึ่งมีหน่วยเป็น กิโลวัตต์-ชั่วโมง จะคิดเป็นอัตราก้าวหน้า คือ ยิ่งมีการใช้ไฟฟ้ามาก จะยิ่งเสียค่าไฟฟ้ามาก ดังนั้น การกระจายการใช้ไฟฟ้าออกเป็น 3 ส่วน ทำให้การใช้ไฟฟ้าในแต่ละส่วน หรือแต่ละเฟสน้อยลง ไม่ต้องเสียค่าไฟฟ้าในอัตราที่สูงนั่นเอง

เรียกได้ว่า ระบบไฟฟ้าทั้ง 2 แบบ สามารถนำมาใช้งานภายในบ้านได้เหมือนกัน โดยระบบไฟฟ้า 3 เฟส จะเสียค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง แต่สามารถประหยัดค่าใช้ไฟฟ้าได้ในระยะยาว นิยมติดตั้งกับบ้าน หรืออาคารที่มีขนาดใหญ่ มีการใช้ไฟฟ้าหลายจุด และปริมาณมากถึงจะคุ้มกว่า สำหรับบ้าน หรืออาคารที่มีขนาดเล็ก และใช้ไฟฟ้าไม่มาก ควรติดตั้งระบบไฟฟ้า 1 เฟส จะคุ้มค่ากว่า

สีสายไฟ มีอะไรบ้าง?

ปัจจุบัน สีของสายไฟได้เปลี่ยนแปลงไปตามผลบังคับใช้ มอก.11-2553 ซึ่งต้องการเปลี่ยนสีขนาดแรงดัน และชื่อของของสายให้ตรงกับมาตรฐาน IEC code ที่ใช้กันอย่างแพร่หลายทั่วโลก และร่วมถึงประเทศที่อยู่นี้กลุ่ม AEC ด้วย ให้เป็นในแนวทางเดียวกัน สร้างความเข้าใจให้ง่ายมากขึ้น ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลง ดังนี้

สีดำ (เปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล) คือ ลวดความร้อน หรือลวดที่มีกระแสไฟฟ้า และนำพลังงานไปสู่วงจรทั้งหมด ส่วนใหญ่จะจ่ายไฟไปยังเต้าเสียบ หรือสวิตซ์ไฟฟ้า
สีแดง (เปลี่ยนเป็นสีดำ) คือ ลวดความร้อนสายที่สอง สำหรับเครื่องใช้ไฟฟ้าขนาดใหญ่ เช่น แอร์, เตาอบ, โทรทัศน์ เป็นต้น
สีน้ำเงิน และสีเหลือง (เปลี่ยนเป็นสีเทา) คือ ลวดความร้อน ใช้กับอุปกรณ์ไฟฟ้าเคลื่อนที่ ที่ใช้ปลั๊กทั่วไป เช่นพัดลม, โคมไฟ, เครื่องดูดฝุ่น เป็นต้น
สีขาว หรือสีเทา (เปลี่ยนเป็นสีฟ้า) คือ สายกลางที่จำเป็น สำหรับความปลอดภัยของเครื่องใช้ไฟฟ้า
สีเขียว คือ สายดิน ช่วยป้องกันการเกิดไฟฟ้าช็อตได้ ช่วยป้องกันอันตรายจากไฟฟ้าลัดวงจร หรือไฟไหม้

สีสายไฟ ตามมาตรฐานของประเทศไทย

การทำงานของช่างไฟฟ้า และความปลอดภัยตามมาตรฐาน มอก. 11-2553 และมาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้า สำหรับประเทศไทย พ.ศ. 2564 (มาตรฐาน วสท. 022001-22) ได้กำหนดมาตรฐานสีของสายไฟฟ้า ในระบบ 1 เฟส 2 สาย และ ระบบ 3 เฟส 4 สาย ได้ดังนี้

โดยมาตรฐานฉบับใหม่กำหนดให้

สายเส้นจ่ายไฟ (L) ใช้สีน้ำตาล สีดำ และสีเทา ตามลำดับ
สายดิน เป็นสีเขียวแถบเหลือง (G)
สายนิวทรัลเป็นสีฟ้า (N)
สายแกนเดี่ยว ไม่กำหนดสี
สาย 2 แกน สีฟ้า และน้ำตาล
สาย 3 แกน สีเขียวแถบเหลือง สีฟ้า สีน้ำตาล หรือ สีน้ำตาล สีดำ สีเทา
สาย 4 แกน สีเขียวแถบเหลือง สีน้ำตาล สีดำ สีเทา หรือ สีฟ้า สีน้ำตาล สีดำ สีเทา
สาย 5 แกน สีเขียวแถบเหลือง สีฟ้า สีน้ำตาล สีดำ สีเทา

ซึ่งระบบ 1 เฟส และ 3 เฟส จะมีสีสายไฟ แตกต่างกันตามนี้

ระบบ 1 เฟส (220 V)

สายเฟส (L) ฉนวนเป็น สีน้ำตาล
สายนิวทรัล (N) ฉนวนเป็น สีฟ้า
สายดิน (G) ฉนวนเป็น สีเขียวแถบเหลือง

ระบบ 3 เฟส (380 V)

สายเฟส (L1) ฉนวนเป็น สีน้ำตาล
สายเฟส (L2) ฉนวนเป็น สีดำ
สายเฟส(L3) ฉนวนเป็น สีเทา
สายนิวทรัล (N) ฉนวนเป็น สีฟ้า
สายดิน (G) ฉนวนเป็น สีเขียวแถบเหลือง

จะเห็นได้ว่าสายไฟ มีคุณลักษณะหลากหลายประเภท การจะจำแนกแยะแยะสายไฟแต่ละประเภท ไม่วาจะเป็น สาย THW / สาย VCT / สาย CV หรือสายอื่น ๆ จะแยกเป็นสี เพื่อทำให้ง่ายต่อการทำงาน และมีความปลอดภัยสูงยิ่งกว่าการทำสัญลักษณ์ในรูปแบบอื่น ๆ หากต้องการซ่อมแซมระบบไฟฟ้าภายในบ้าน ควรให้ช่างหรือผู้เชี่ยวชาญระบบไฟฟ้าช่วยดูแลจะปลอดภัยมากกว่าทำเอง

เป็นอย่างไรกันบ้าง สีสายไฟฟ้าแต่ละสี ที่ใช้กันปัจจุบัน คงทำให้หลาย ๆ คนเข้าใจสีสายไฟกันมากขึ้นแล้ว อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยน ซ่อมแซม สายไฟ เลือกซื้อสายไฟ ด้วยตนเอง อาจทำให้เกิดอันตรายได้หากไม่มีความรู้ แนะนำให้ศึกษาหาข้อมูลติดตัวไว้ด้วย และให้ช่างผู้เชียวชาญเปลี่ยนให้ เพื่อความปลอดภัยของทุกคนในบ้าน

บทความดี ๆ น่าอ่าน:

KACHA ผู้จัดจำหน่าย รอกโซ่ รอกโซ่มือสาว เครนยกของ และอุปกรณ์เสริมสำหรับงานช่าง ต่าง ๆ ราคาจับต้องได้ สินค้าคุณภาพ บริการหลังการขายที่ประทับใจ นอกจากนี้ บริษัทของเรา ยังมีบริการรับ สร้างโกดัง สร้างโรงงาน สร้างคลังสินค้าต่าง ๆ จากช่างมืออาชีพที่มีประสบการณ์ การันตีผ่านมาตรฐานก่อสร้าง และความปลอดภัยต่าง ๆ เข้าชมเว็บไซต์ www.kacha.co.th